USTAWIENIA

Jesteś na: Gmina Informacje o gminie Katalog miejscowości Mętów
Mętów

Osadnictwo w Mętowie jest starsze niż wynikałoby z zapisów kronikarskich. We wrześniu 2004 r. zostały odkryte tutaj neolityczne groby. W październiku 2004 r. Instytut Archeologii UMCS przeprowadził ratownicze badania wykopaliskowe w celu ustalenia chronologii odkrytych grobów, rozmiarów, budowy. Ustalono, że odkryte stanowisko to neolityczne cmentarzysko ludności KAK (Kultura Amfor Kulistych). Groby zbudowane były z głazów wapiennych. Na podstawie zebranego materiału zabytkowego zrekonstruowano 4 naczynia i misę w całości. W odległości 4m od 1 grobu stwierdzono pozostałości drugiego. Wyjątkową pozycję na tle odkryć z Lubelszczyzny zyskuje stanowisko w Mętowie ze względu na rzadko spotykane groby zbiorowe, jakim jest grób 1 zawierający szczątki kostne 6 osób. Stanowisko w Mętowie wyróżnia się też poprzez fakt wystąpienia dwóch grobów, podczas gdy na większości badanych cmentarzach znajdowały się pojedyncze 1. W Mętowie poświadczono także wczesnośredniowieczne osadnictwo. Pierwsza pisana wzmianka o Mętowie pochodzi z 1398 roku (Methow., patrz aneks). Nazwa wywodzi się od nazwy osobowej Męt. Nazwę wsi pisano rozmaicie przez wieki (Manthow, Mątow, Mentów, Mętów). Pierwszym znanym dziedzicem wsi był Wojciech z Mętowa notowany w 1398 roku (patrz aneks). W 1414 roku Wojciech odstąpił swoim synom: Jakubowi i Janowi pół wsi wraz z młynem i stawem. W następnych latach dziedziczyli tu ich potomkowie. Od 1454 roku pojawia się wśród nich nazwisko Mętowski2. Ze średniowiecznych kronik wynika, że była to duża i zasobna wieś. Zapisano informacje o karczmie, młynie i stawie. W XVI wieku istniały nawet dwa młyny. Wspomina się także stadninę koni3. Przez cały XVI wiek dziedziczyła tutaj drobna szlachta. Niektórzy z nich pisali się Mętowskimi, lecz ród ten z czasem zaginął i nie odegrał większej roli w naszej historii. Na początku XVII wieku Mentów podzielony był na wiele działów drobnoszlacheckich. Według danych z 1626 roku Mętów dziedziczyli: Wojciech Borowski, Mikołaj Wysocki, Stanisław Myśliniecki, Zbigniew Gorajski, Stanisław Wysocki, potomkowie Stanisława Jędrzejowskiego, Wojciech Stępkowski, Abram Węgliński, Stefan Niszczycki, Stanisław Górski, potomkowie Pawła Węgleńskiego, potomkowie Piotra Bychawskiego, Anna Wygnanowska, Remigian Górski, Marcin Krajewski, Janowa Radawiecka4. Każdy z powyższych właścicieli posiadał niewielki dział gruntów. W 1650 roku w Męntowie dziedziczyli: Aleksander Andrzejewski (łanów 2, półłanek 1, zagród 2), Remigian Górski (zagroda 1, ćwierci zagrody 2), Jan Rudawiecki (półłanek 1), Wojciech Borowski (łanów 4, zagród 2) Tomasz Węgliński (półłanek 1, zagroda 1, ćwierci zagrody 3), Stanisław Bychawski i Marcin Krajewski (łanów 2, zagroda 1, ćwierć zagrody 1)5. W Archiwum Lubelskim zachowały się częściowo dokumenty dotyczące Mętowa z czasów 1654-1696 odnoszące się do transakcji majątkowych6. Podobna sytuacja rozdrobnienia wsi występowała aż do przełomu XVII i XVIII wieku. W tym czasie niektóre działy drobnoszlacheckie uległy konsolidacji. Na początku XVIII wieku najwięcej niewielkich działów drobnoszlacheckich w Mętowie skupiły rodziny Wysockich, Jastrzębskich i Borkowskich. Taka sytuacja trwałaby jeszcze przez długie dziesiątki lat, gdyby nie zainteresowania tym obszarem ze strony zakonu Dominikanów lubelskich. W 1721 roku klasztor Dominikanów lubelskich zgodził się pożyczyć Józefowi i Teodorze z Mączyńskich Wysockim 15 tysięcy złotych. Dominikanie w zastaw wzięli trzy działy ziemi w Mętowie i duży dział w Śmiłowie. Umowę sporządzono w sobotę po Oktawie Bożego Ciała 1721 roku. Już w kilka dni potem Dominikanie stali się pełnoprawnymi właścicielami działu w Śmiłowie i trzech działów w Mentowie. Dominikanie do tej pory posiadali niewielkie dobra ziemskie po za miastem Lublinem. Były to wsie Trześniów (koło Lublina) oraz Konotopa i Wasilowce w województwie bełskim7. 14 sierpnia 1721 roku przeor klasztoru Dominikanów lubelskich zawarł umowę ze Stanisławem Florianem Jastrzębskim sędzią ziemskim halickim, na mocy której klasztor oddał Jastrzębskiemu swoje działy w Konotopach i Wasilowcach, a w zamian otrzymał działy Jastrzębskiego w Mętowie i Śmiłowie. Dobra Mętów i Śmiłów miały się wkrótce stać jednym z głównych majątków dominikanów lubelskich. W 1722 roku Teresa Borkowska cześnikowa brzeska ustąpiła za 12 tysięcy złotych części swoje w Mentowie na rzecz Dominikanów, zwiększając w ten sposób obszar majątku zakonnego w tej okolicy. Dominikanie dodatkowo mieli się modlić za dusze zmarłych Borkowskich. Jednak syn Borkowskiej, Andrzej Borkowski , zakwestionował sprzedaż działów w Mentowie na rzecz Dominikanów. Cześnikowicz brzeski Borkowski „zbrojnie ich [Dominikanów] naszedł i wypędził8. Sprawa znalazła finał w sądzie. Wyrokiem sądu w Lublinie dnia 25 sierpnia 1723 roku Dominikanie mieli dać dodatkowo 5 tysięcy zł, 4 konie z kocami i szorami na rzecz Borkowskiego. Tenże zrzekł się wszelkich pretensji. Własność Dominikanów w Mętowie została uratowana. Po tych trzech transakcjach Dominikanie stali się największymi posiadaczami ziemskimi w Mętowie i Śmiłowie. Z czasem wykupili również sąsiednie dobra drobnoszlacheckie. Z końcem XVIII wieku stali się głównymi posiadaczami ziemskimi w Mętowie i posiadając część Śmiłowa włączyli go do swoich dóbr9. Następnie zakonnicy „z części posiadanych na Mentowie i Śmiłowie wytworzyli dosyć obszerny folwark i korzystną majętność. Kosztowało ich to wiele; dali za nią swą własność na Konotopach i Wasilowcach i kilkadziesiąt tysięcy złotych”10. Z czasem w ramach tych dóbr powstała osada Majdan Mętowski (XIX wiek). Dobra te były rozległe. Notowano młyny, karczmy oraz lasy (na wschód od wsi)11. Dominikanie lubelscy posiadali także liczne zapisy na dobrach abramowickich. Zakonnicy mieli jednak duże kłopoty z tym majątkiem. W archiwach zachowało się mnóstwo informacji o rozmaitych procesach, o szkody w lasach, o zabieraniu łąk, o zabieranie poddanych. Ciągle procesowano się z sąsiadami drobnoszlacheckimi i ich spadkobiercami. Potem doszły również procesy sądowe z dziedzicami Abramowic; Stanisławem z Głogowa i Ewą z Gałęzowskich małżonków Kossowskich. Konflikty trwały niemal do końca rządów Dominikanów w Mętowie. W 1827 roku w zakonnym Mętowie notowano 30 domów i 213 mieszkańców12. W 1860 roku drogą zamiany zakonnicy uregulowali wszelkie spory z dziedzicami Abramowic. W trzy lata później przeprowadzono urzędowo określenie granic. Jednak w 1864 roku na mocy ukazu carskiego lubelski zakon Dominikanów uległ kasacji. Jego dobra ziemskie zostały upaństwowione13. Jednocześnie ziemia dworska została uwłaszczona. Obok wsi istniał jeszcze przez pewien czas folwark dworski należący do dóbr państwowych. W 1876 roku wystawiono folwark rządowy na licytację. Kupił go Michał Dometti. W 1880 roku folwark kupił Józef Szymański, który potem sprzedał go wspólnocie miejscowych gospodarzy14. W tym miejscu potem powstała Mętów Kolonia. Podczas spisu powszechnego z 1921 roku w Mętowie koloni notowano 20 domów i 136 mieszkańców, w tym 17 Żydów15. W Mętowie wsi 61 domów i 431 mieszkańców, w tym 3 ewangelików. W Mętowie leśniczówce 1 dom i 3mieszkańców16. W ostatnich latach przedwojennych w Mętowie wybudowano szkołę 4 klasową. Koszt budowy wyniósł 15 000 zł. Po wojnie Mętów stał się lokalnym ośrodkiem administracyjnym. W końcu 1954 roku powołano Gromadzką Radę Narodową w Mętowie. Obejmowała ona wsie: Mętów, Ćmiłów, Głuszczyznę i Żabią Wolę. GRN w Mętowie istniała tylko kilka lat. Z końcem 1959 roku gromadę zlikwidowano jako nieefektywną i włączono do GRN Głusk17. Na początku lat sześćdziesiątych w Mętowie zbudowano garaże dla kółka rolniczego. W aktach gromady Głusk z 1966 roku zapisano między innymi: Na szczególne wyróżnienie zasługuje miejscowość Mętów, która pod przewodnictwem OSP wybudowała remizo-świetlicę wartości około miliona zł oddaną do użytku w bieżącym roku. Na początku lat osiemdziesiątych XX wieku rozpoczęto przygotowania do budowy szkoły w Mętowie. Stare budynki szkolne oraz sale wynajmowane u gospodarzy nie wystarczały szkole. Powstał Społeczny Komitet Budowy z Romanem Michałkiewiczem i Janem Brożkiem na czele. Ówczesnym dyrektorem szkoły była Janina Łysiak. W 1986 roku położono kamień węgielny. Jesienią 1988 roku nowa szkoła w Mętowie rozpoczęła swoją działalność18 (patrz aneks)

1E. Banasiewicz-Szykuła, B. Gosik-Tytuła, Przypadkowe odkrycie grobów kultury amfor kulistych w Mętowie, gm. Głusk, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Lubelskiego”, 2005, s. 175-181.

2Dzieje Lubelszczyzny, tom III, s. 151.

3Tamże.

4Rejestr.., s. 60.

5Wadowski Jan Ambroży, Kościoły lubelskie, Lublin 2004 (reprint), s. 225.

6APL, zespół 91.

7Wadowski Jan Ambroży, Kościoły…, s. 226.

8Tamże.

9Tamże.

10Tamże.

11Tamże, s. 225.

12Słownik Geograficzny.., tom VI, s. 257.

13Tamże.

14Serwis internetowy gminy Głusk.

15Skorowidz miejscowości…, s. 69.

16Tamże.

17APL, Prezydium GRN Mętów, zespół 1500.

18A. Treger, Taaaka szkoła, „Kurier Lubelski”, 1988 nr 162, s. 3.